Współczesna nauka zmienia się w tempie, jakiego nie obserwowaliśmy od dekad. Wpływ na to mają nie tylko globalne wydarzenia – pandemia, wojna w Ukrainie czy reformy systemów akademickich – ale także rewolucja technologiczna, w tym szybki rozwój sztucznej inteligencji. W tym dynamicznym środowisku młodzi badacze muszą odnaleźć własny sposób komunikowania się ze światem nauki. Temu właśnie poświęcony jest projekt badawczy kierowany przez prof. Marzenę Świgoń.
Projekt o globalnym zasięgu
Badania prowadzone w Polsce są częścią szerokiej, międzynarodowej inicjatywy, w której uczestniczą naukowcy z wielu kontynentów. Celem jest poznanie, w jaki sposób wczesna faza kariery akademickiej kształtuje podejście do wyszukiwania informacji, publikowania wyników, korzystania z recenzji, dbania o reputację i stosowania zasad etyki w pracy naukowej.
Humanistyka w centrum uwagi
Dotychczas podobne projekty obejmowały głównie nauki ścisłe, techniczne i społeczne. Tym razem w badaniach skupiono się na humanistach, teologach i artystach – przedstawicielach takich dziedzin jak literaturoznawstwo, językoznawstwo, filozofia, historia, polonistyka, archeologia, sztuki muzyczne czy teatralne.
Jak wyglądało badanie
Respondentami byli doktoranci oraz osoby, które obroniły doktorat w ciągu ostatnich siedmiu lat. Zrealizowano dwa cykle pogłębionych wywiadów – wiosną 2023 i 2024 roku. Rozmowy były nagrywane, transkrybowane, a następnie analizowane pod kątem pojawiających się trendów i problemów.
Tematy rozmów
Uczestnicy opowiadali o swoich doświadczeniach w publikowaniu i recenzowaniu prac, o presji związanej z osiągnięciami, a także o korzystaniu z nowych technologii, w tym narzędzi opartych na sztucznej inteligencji. Poruszano kwestie wpływu AI na produktywność i wiarygodność badań, ale także na komfort pracy naukowca.
Pierwsze wnioski
Choć analiza materiału wciąż trwa, już teraz można zauważyć kilka wyraźnych tendencji. Wielu młodych badaczy czuje się przeciążonych obowiązkami, a część z nich przyznaje, że doświadcza wypalenia zawodowego. Widać również wyraźny wzrost zainteresowania wykorzystaniem sztucznej inteligencji – w ciągu roku od pierwszej tury wywiadów znacznie zwiększyła się liczba osób, które stosują AI w codziennej pracy.
Dlaczego to ważne
Zrozumienie, jak młodzi badacze komunikują swoje wyniki i jakie narzędzia wybierają, może pomóc w projektowaniu lepszego systemu wsparcia dla nauki – zarówno w Polsce, jak i na świecie. To także szansa na wypracowanie nowych standardów w erze cyfrowej, w której granice między dziedzinami i kontynentami zacierają się szybciej niż kiedykolwiek wcześniej.
/fot. uwm.edu.pl/
